Livno

Krajem 1991. godine, SDS (Srpska demokratska stranka) počinje da naoružava srpsko stanovništvo, a u aprilu 1992. srpske snage su u više navrata granatirale Livno.

(para. 140., 272. Zdenko Andabak i ostali, str. 55., 93.)

Do početka aprila 1992. većina srpskog stanovništva je napustila općinu Livno zbog dešavanja u Hrvatskoj i blizini njihove općine s tom državom. Manji broj stanovnika srpske nacionalnosti koji su ostali na teritoriji općine živio je u strahu s obzirom da je bilo ratno stanje.

(para. 149., 272. Zdenko Andabak i ostali, str. 57-58., 93.)

Snage Hrvatskog vijeća obrane (HVO) u maju 1992. počinju privoditi srpsko stanovništvo u tadašnje Ministarstvo unutrašnjih poslova (MUP) kada dolaze u posjed spiskova naoružanja koje je SDS dijelila Srbima u slučaju prodora srpskih snaga u Livno. Nakon razgovora u policiji, neki od njih su pušteni, a neki zadržani.

(para. 149., 176-177. Zdenko Andabak i ostali, str. 57-58., 64-65.)

U prostorijama škole “Ivan Goran Kovačić” bila je smještena Vojna policija HVO-a Livno, a početkom augusta 1992. počinje privođenje srpskog stanovništva, uključujući žene i starije osobe, i njihovo dovođenje u ovaj objekat.

(para. 174-175. Zdenko Andabak i ostali, str. 64.)

Sudsko vijeće se nesporno uvjerilo da je škola “Ivan Goran Kovačić” imala sve karakteristike logora, gdje su držani zatočeni civili srpske nacionalnosti, koji su svakodnevno podvrgavani različitim oblicima psihičkog i fizičkog zlostavljanja, boraveći u krajne nehumanim i nehigijenskim uslovima, odakle su odvođeni i na radnu obavezu, dok su neki odvođeni i nisu se vratili živi.

(para. 182. Zdenko Andabak i ostali, str. 66.)

Po dolasku su civili srpske nacionalnosti smješteni u fiskulturnu salu, odakle su odvođeni na ispitivanje u druge prostorije, neki od njih su odmah pušteni, a neki periodično do konačne razmjene.

(para. 176-177. Zdenko Andabak i ostali, str. 64-65.)

U školi su zatočenici premlaćivani tokom ispitivanja te su im tom prilikom nanošene fizičke i psihičke povrede, a neki od njih su mučeni elektrošokovima.

(para. 194-254., 285-289., 292., 297., 301-302. Zdenko Andabak i ostali, str. 69-87., 96-98., 99-100., 103-105.)

Zatočenici su puštani u navratima, da bi konačno krajem oktobra 1992. pušteni svi zatočenici, a kojom prilikom im je pružena mogućnost da se izjasne da li žele da idu u razmjenu ili žele da ostanu u Livnu.

(para. 273. Zdenko Andabak, str. 93-94.)

Bošnjaci su putem razglasa pozivani na predaju oružja, garantirana im je lična i imovinska sigurnost, nakon čega su pripadnici HVO-a preuzimali predato naoružanje, a vojno sposobne muškarce sprovodili do autobusa, kojima su kasnije odvoženi u zatvor u školskoj zgradi u selu Orguz, općina Livno.

(para. 96-103. Zdenko Andabak, str. 22-23.)

U noći sa 8. na 9. august 1992. pripadnik HVO-a je, pucanjem iz vatrenog oružja, ispred kuće ranio civila srpske nacionalnosti, koji je ubrzo i podlegao ranama.

(I. P. – presuda Vrhovnog suda FBiH, str. 3., 14-15.)

Utvrđeno je da je 13 civila, od kojih je 12 dovedeno iz Republike Hrvatske, odvedeno iz prostorija škole “Ivan Goran Kovačić” i da nikad nisu vraćeni, a njihovi posmrtni ostaci su pronađeni prilikom ekshumacije jame u Zastinju, općina Livno.

(para. 367-374. Zdenko Andabak i ostali, str. 122-125.)

Akcija HVO-a koja je imala za cilj razoružavanje bošnjačkog stanovništva u livanjskim selima Guber, Komorani i Grborezi, izvedena je sredinom jula 1993.

(para. 93. Zdenko Andabak, str. 21.)

U drugoj polovini jula 1993. na području Livna dolazi do razoružavanja i hapšenja od strane pripadnika HVO-a svih vojno sposobnih muškaraca bošnjačke nacionalnosti, pa i onih koji su do tada bili pripadnici HVO-a.

(Jozo Perić – presuda Vrhovnog suda FBiH, str. 11-12., 14-15.)

Od tog trenutka, muškarci bošnjačke nacionalnosti ostali su bez zaposlenja.

(Jozo Perić – presuda Vrhovnog suda FBiH, str. 12., 15.)

Prilikom hapšenja, vršeni su i pretresi stanova, kao i psihičko i fizičko maltretiranje uhapšenih, nakon čega su organizirano prevoženi autobusima na više različitih mjesta u gradu koja su služila kao zatvor, kao što su osnovne škole, fiskulturne sale, Iris, Zabrišće, zgrada MUP-a i druga mjesta.

(Jozo Perić – presuda Vrhovnog suda FBiH, str. 14.)

Osim vojno sposobnih muškaraca, i ostalo stanovništvo bošnjačke nacionalnosti je privođeno i zatvarano na više mjesta u Livnu, odnosno u objekat “Orguz”, školu “Ivan Goran Kovačić” (IGK), Zabrišće, Sportsku dvoranu, Iris, Policijsku upravu Livno i druga mjesta.

(Jozo Perić – presuda Vrhovnog suda FBiH, str. 2., 11-12.)

Iz dokumentacije proizilazi da su u drugoj polovini jula 1993. u prihvatnom centru “Orguz” bila zatvorena 1.164 muškarca bošnjačke nacionalnosti, nakon čega su od strane pripadnika HVO-a i MUP-a Livno preuzeti na dalju obradu.

(Jozo Perić – presuda Vrhovnog suda FBiH, str. 12.)

Tokom oktobra 1993. su u prostorijama Policijske uprave u Livnu fizički i na druge načine maltretirani civili bošnjačke nacionalnosti, od kojih su neki danima bili vezani za radijator i tučeni.

(Jozo Perić – presuda Vrhovnog suda FBiH, str. 2., 15-18., 26-27., 30-31.)

Život građana u Livnu, koje je bilo pod kontrolom HVO-a, odvijao se u vanrednim okolnostima, uključujući i zabranu kretanja tokom policijskog sata, te su provođene akcije privođenja i zatvaranja građana srpske nacionalnosti u Osnovnu školu “Ivan Goran Kovačić”

(I. P. – presuda Vrhovnog suda FBiH, str. 7., 9.)