Činjenice koje je Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju utvrdio za ovu regiju nađene su u presudama Zdravko Mucić i ostali (Čelebići) Sefer Halilovića, zatim Mladena Naletilića i Vinka Martinovića, Vojislava Šešelja te Jadranka Prlića i ostali.

Zločini počinjeni u ovoj regiji datiraju od aprila 1992., kada su konstatirane pljačke, ali i granatiranje Mostara i Konjica, do sredine aprila 1994., kada su posljednji zatočenici pušteni iz “Heliodroma” i kada je okončana opsada grada Mostara.

Žrtve zločina su bili civili ali i vojnici Bošnjaci, dok su među počiniocima bili pripadnici vojnih i paravojnih formacija.Navodi se u presudama da su u pojedinim općinama bile prisutne snage Hrvatske vojske (HV) i da su nekad pružale HVO-u pomoć u napadima, kao i da su snage Jugoslovenske narodne armije (JNA) i Vojske Republike Srpske (VRS) granatirale Mostar 1992. godine.

Zbog specifične situacije koja je vladala u samom Mostaru od maja od aprila 1993., ovaj grad je detaljnije obrađen, kao i specifični slučajevi snajperisanja koji su konstatirani u samom gradu. U haškim presudama je obrađeno 12 specifičnih slučajeva snajperisanja u kojima su stradali djeca i građani, na ulici i u svojim kućama, te vatrogasci, a utvrđeno je da je snajperska vatra otvarana s položaja Hrvatskog vijeća obrane (HVO) na brdu Stotina i ostalih lokacija u zapadnom Mostaru. Snajperski hici obrađeni u presudi Prliću i ostalima su prouzrokovali smrt ili ranjavanje stanovnika istočnog Mostara između 3. juna 1993. i 2. februara 1994. godine.

Namjera sažetaka utvrđenih činjenica je tačno prenošenje zaključaka sudskih vijeća, koji nekada i zbog prevoda mogu biti različiti u jezičkom i smislu korištenja različitih termina, kao što su “srpske snage”, “hrvatske snage”, “bošnjačke snage”, a pod kojima se podrazumijeva vojska, policija, paravojne formacije ili civili koje su te snage naoružale.

Iako su se snage ABiH i HVO-a borile protiv snaga VRS-a tokom cijelog rata od 1992. do 1995., zločini koje tretira presuda u predmetu Mucić i ostali obuhvata samo period 1992. na području Konjica.

Od proljeća 1993. do aprila 1994. u Hercegovini je trajao sukob između ABiH i HVO-a, sa izuzetkom Prozora, gdje su borbe vođene i u oktobru 1992. godine.

Reference na činjenična utvrđenja iz presuda prikazane su odgovarajućim rednim brojevima paragrafa iz tih presuda (koji su identični i u originalnim presudama na engleskom jeziku i u BHS prevodima tih presuda), kao i brojevima stranica iz BHS prevoda presuda (koje mogu, ali ne moraju odgovarati brojevima stranica u originalnoj verziji na engleskom jeziku).

Činjenice koje je Sud Bosne i Hercegovine utvrdio na području Hercegovačko-neretvanske regije pronađene su u pravosnažnim presudama u predmetima Ivan Zelnika i ostali, Marko Radić i ostali, Enes Ćurić i ostali, Jure Kordić i ostali, Mensur Memić i ostali, Veselko i Ivo Raguž, Mile Pažin i Vide Krešić, Ivan Medić i Tonćo Rajič, Nikola Andrun, Dražen Mikulić, Mile Puljić, Velibor Bogdanović, Saša Savinović, Zijad Kurtović, Eso Macić, Edhem Žilić, Zrinko Pinčić, Miroslav Perić, Ćerim Novalić, Edin Džeko, Nihad Bojadžić, Osman Brkan, Ibro Macić, Radivoje Soldo, Rasema Handanović, Tonćo Rajič, Miroslav Pavković, Željko Jukić, Nikola Marić, Darko Dolić, Goran Pavković i Enver Buza.

Reference su pronađene u prvostepenim presudama u predmetima gdje žalbena vijeća nisu mijenjala ranije konstatirana činjenična stanja, ali i u drugostepenim presudama kada je dolazilo do ukidanja ranije sudske odluke i određivanja novog suđenja.

U pojedinim predmetima se ne navodi da je utvrđeno ratno stanje ili da je trajao oružani sukob, osim što je nesporno da su pripadnici policije učestvovali u akciji (predmet “Nikola Zovko i ostali”), zbog čega ova presuda nije ušla u sastav baze, kao ni presuda (predmet “Agan Ramić”) gdje je konstatirano da djelo iz optužnice nije saglasno iskazu oštećenog.

Cilj ove baze nije navoditi sve osuđene i oslobođene osobe za zločine počinjene u ovoj regiji, za šta su sve ili nisu proglašene krivim, već na jednom mjestu zabilježiti ubistva, ranjavanja, zatvaranja, silovanja, mučenja, napade, deportacije i druge zločine za koje su vijeća nesporno utvrdila da su se desili tokom rata u Bosni i Hercegovini.

Zločini koji su konstatirani u ovom dijelu obuhvataju proljeće 1992., kada dolazi do hapšenja civilnog stanovništva na području Konjica, Mostara i Čapljine, te zatvaranja u Čelebiće i Vojnu ambulantu, do februara 1994. godine, kada su zatočenici iz “Heliodroma” dovođeni na rad na prvu liniju u Šantićevoj ulici, gdje su bili izloženi unakrsnoj vatri i maltretiranju, što je za posljedice imalo smrtna stradanja i ranjavanja.

Žrtve u ovoj regiji, prema presudama Suda BiH, bili su civili te zarobljeni pripadnici Hrvatskog vijeća obrane.

Za utvrđivanje čijenica o počinjenim zločinima u Hercegovačko-neretvanskoj regiji korištene su četiri presude Vrhovnog suda Federacije, te 43 presude Kantonalnog suda u Mostaru koje su kasnije potvrđene u činjeničnom opisu ili su donesene po sporazumu o priznanju krivnje, te dvije presude Kantonalnog suda u Sarajevu koje su izrečene po zaključenim sporazumima. Analizirane su presude koje su sudovi dostavili i koje su mogle biti pronađene na stranici Visokog sudskog i tužilačkg vijeća (VSTV).

Neke od presuda mostarskog Kantonalnog suda i Vrhovnog suda Federacije BiH su anonimizirane za ime predmeta i mjesto počinjenja djela, ali ranijim praćenjem tih sudskih postupaka možemo potvrditi o kojim predmetima i mjestima se radi.

Cilj je na jednom mjestu predstaviti zločine koji su konstatirani pravosnažnim sudskim presudama, bez navođenja imena osuđenih ili oslobođenih, a zločini obuhvataju period od maja 1992., kada dolazi do nestanka i ubistva civila na području Konjica, do jeseni 1994. godine, kada su konstatirana premlaćivanja civila zatočenih u Osnovnoj školi “Musala” u ovom gradu.

U bazu nisu ušle neke od presuda u kojima je konstatirano da “činjenični opis ne prikazuje djelatnost koja je dovela do posljedice”, niti da ijedan provedeni dokaz potvrđuje činjenične navode, dok se u nekim presudama osporava status između civila i vojnika, bez utvrđivanja ostalih činjenica te se navodi da su se događaji desili za vrijeme borbenih aktivnosti, a ne oružanog sukoba.

Period koji je analiziran u ovom dijelu odnosi se na pravosnažne, dostupne presude donesene od 2003. do kraja 2024. godine.

Žrtve su, kako je utvrđeno presudama, bili, te zarobljeni pripadnici Hrvatskog vijeća obrane.

Dio presuda kantonalnih i sve presude Vrhovnog suda Federacije BiH su pronađene na stranici Visokog sudskog i tužilačkog vijeća, te je numeracija stranica preuzeta na način kako je navedeno u tom formatu.

Činjenice o počinjenim zločinima u ovoj regiji su pronađene u presudi Višeg suda u Beogradu, koju je potvrdio beogradski Apelacioni sud, te u presudi Županijskog suda u Splitu, a koju je potvrdio Vrhovni sud Republike Hrvatske.