Prozor

Pokreni video

Među počiniocima zločina u Prozoru koji su konstatirani od oktobra 1992. do jeseni 1993. označeni su pripadnici Hrvatskog vijeća obrane i jedinica koje su bile pod njihovom kontrolom, a navedeno je da je podršku u napadu na grad pružala i Hrvatska vojska, dok su pripadnici Armije BiH označeni kao počinioci zločina u prozorskom selu Uzdol u septembru 1993. godine.

Krajem ljeta 1992., napetost je porasla, a nasilje između Hrvata i Bošnjaka u Prozoru, koje je tada započelo, neprestano se pojačavalo do oktobra 1992. (str. … Prlić i ostali, tom II)

HVO* je 23. oktobra 1992., uz pomoć HV-a*, napao grad Prozor tenkovima, artiljerijom, snajperskom vatrom i oklopnim transporterima, a na grad je palo više od 1.500 projektila različite jačine i ciljani su dijelovi grada većinski nastanjeni Bošnjacima. (str. 10–11. Prlić i ostali, tom II)

*Hrvatsko vijeće obrane *Hrvatska vojska

Borbe su prestale uveče 24. oktobra 1992. tako što je HVO uspostavio kontrolu nad Prozorom. (str. 13. Prlić i ostali, tom II)

Od jutra 24. oktobra 1992. do barem 30. oktobra 1992. vojnici HVO-a prodirali su u grad Prozor, gdje su uništili i zapalili oko 75 bošnjačkih stambenih objekata nakon što bi ih polili benzinom. (str. 13–14. Prlić i ostali, tom II)

Vojnici HVO-a zapalili su bošnjačku kuću i ubili jednog starijeg čovjeka i jednu ženu, stanovnike Paljika. (str. 17. Prlić i ostali, tom II)

Nakon uspostave kontrole nad gradom Prozorom, vojnici HVO-a su uhapsili veliki broj Bošnjaka, pripadnika ABiH, držali ih u zatočenju u osnovnoj školi u Ripcima od dva dana do jedne sedmice, a nakon toga su oslobođeni. (str. 18. Prlić i ostali, tom II)

Uhapšeno je 20-ak Bošnjaka iz sela Paljike, među kojima je bilo pripadnika TO-a/ABiH, koji su prvo zatočeni u podrumu jedne kuće u selu Paljike, a potom prebačeni u školu u Ripcima. (str. 18. Prlić i ostali, tom II)

Nakon što su stavili pod kontrolu Parcane, vojnici HVO-a su zapalili devet bošnjačkih stambenih objekata zato što stanovništvo koje se krilo po šumama nije odgovorilo na poziv da preda oružje. (str. 22. Prlić i ostali, tom II)

HVO je napao Lizoperce sredinom aprila 1992. (str. 22. Prlić i ostali, tom II)

Zaključeno je da je HVO 19. aprila 1993. zapalio stambene objekte Bošnjaka u selu Tošćanica i da su pripadnici HVO-a tokom napada na selo hicima iz vatrenog oružja ubili naoružanog čovjeka odjevenog u civilnu odjeću, te dvije starije osobe. (str. 23. Prlić i ostali, tom II)

Pripadnici HVO-a su u maju ili junu 1993. napali selo Skrobućane, zapalili imovinu Bošnjaka i džamiju u selu. (str. 25. Prlić i ostali, tom II)

Početkom jula 1993. napadnuto je selo Podaniš i zapaljena imovina Bošnjaka. (str. 26. Prlić i ostali, tom II)

Selo Prajine su snage HVO-a napale 19. jula 1993., ubile trojicu muškaraca koji su bili stari i bolesni, a dvojica od njih su prethodno premlaćeni. (str. 26. Prlić i ostali, tom II)

Istog dana su vojnici HVO-a ubili tri osobe na planini Tolovac. (str. 28. Prlić i ostali, tom II)

Konstatirano je da tokom ljeta 1993. stanovnici Prozora nisu mogli napuštati općinu bez propusnice. (str. 29. Prlić i ostali, tom II)

Krajem juna 1993., pripadnici HVO-a hapsili su muškarce Bošnjake, pripadnike HVO-a u Lugu i Lapsunju, te su ih odveli u Vatrogasni dom u Prozoru. (str. 32. Prlić i ostali, tom II)

Početkom jula 1993. hapšeni su muškarci u selima Duge, Lug, Kovačevo Polje i Podaniš/Podonis, nakon čega su odvedeni u Srednju školu. (str. 32–33. Prlić i ostali, tom II)

Hapšenja Bošnjaka, među kojima je bilo pripadnika ABiH i HVO-a, nastavljeno je sredinom jula 1993. u ostalim prozorskim mjestima, a odvedeni su u Srednju školu. (str. 33. Prlić i ostali, tom II)

Tokom ljeta 1993., između 400 i 500 osoba, porijeklom iz grada Prozora i okolnih sela, bilo je zatočeno u više učionica Srednje škole u Prozoru. (str. 37. Prlić i ostali, tom II)

Krajem augusta 1993., Srednja škola je prestala biti mjesto zatočenja budući da je većina Bošnjaka u julu 1993. odvedena u Zatvor u Ljubuškom, a u augustu 1993. u prostorije policije u Prozoru. (str. 39. Prlić i ostali, tom II)

Iz dokaza proizlazi da su u julu i augustu 1993. zatočenici u Srednjoj školi tokom zatočenja zlostavljani, a neki od njih su odvedeni i nikada više nisu vraćeni, te se vode kao nestale osobe. (str. 39–40. Prlić i ostali, tom II)

Početkom augusta 1993. jedan zatočenik je teško ranjen iz vatrenog oružja na stepeništu škole te je odveden i više nije vraćen, potom ih je odvedeno još pet koji nisu vraćeni, kao i šestorica koja su krajem augusta trebali biti oslobođeni iz medicinskih razloga. (str. 40–41. Prlić i ostali, tom II)

Tokom ljeta 1993. zatočenici iz Srednje škole izvodili su radove za HVO tako što su gradili utvrđenja i kopali rovove na linijama fronta. (str. 42. Prlić i ostali, tom II)

Neki zatočenici su poginuli ili su bili ranjeni izvodeći te radove, a neke su vojnici HVO-a zlostavljali, između ostalog i seksualno. (str. 43. Prlić i ostali, tom II)

Dokazi pokazuju da su neki od zatočenika odvedenih na prisilni rad na linijama fronta doista korišteni kao “živi štit” na Crnom vrhu, nedaleko od linije razdvajanja u pravcu Makljena. (str. 44. Prlić i ostali, tom II)

Zaključeno je da je tada 11 osoba ubijeno hicima iz vatrenog oružja vojnika HVO-a na Crnom vrhu 31. jula 1993. (str. 46. Prlić i ostali, tom II)

Iako drugi dokazi spominju najmanje oko 20 ubijenih zatočenika, sa sigurnošću je konstatirana samo smrt 11 osoba koje su identificirali svjedoci. (str. 45. Prlić i ostali, tom II)

Zapovjedništvo HVO-a nalazilo se u “Unisovoj” zgradi, gdje je u julu 1993. bio i jedan zatočenički centar u atomskom skloništu, u podrumu. (str. 47. Prlić i ostali, tom II)

U “Unisovoj” zgradi su bili zatočeni civili tri do četiri dana, a neke od njih su vojnici HVO-a tukli. (str. 48–49. Prlić i ostali, tom II)

Krajem juna i do kraja jula 1993., u maloj prostoriji u podrumu Vatrogasnog doma bilo je zatočeno – od jednog do nekoliko dana – oko 30 Bošnjaka iz Luga i Lapsunja, koji su odvođeni na kopanje rovova na Crnom vrhu. (str. 49. Prlić i ostali, tom II)

Najmanje 15-ak Bošnjaka je bilo zatočeno u policijskoj stanici pored koje se nalazilo bivše skladište TO-a u kojem su zatočenici boravili najkasnije od 13. augusta 1993. do najranije 19. novembra 1993. godine. (str. 51. Prlić i ostali, tom II)

Zatočenici iz policijske stanice su fizički zlostavljani dok su kopali rovove na liniji fronta u julu 1993. (str. 53. Prlić i ostali, tom II)

Najkasnije od 19. augusta 1993. do 9. septembra 1993., Srednjoškolski centar, koji se nalazio na oko 200 metara od glavnog stožera HVO-a, služio je kao zatočenički centar za muškarce Bošnjake. (str. 54. Prlić i ostali, tom II)

Krajem jula i početkom augusta 1993. vojnici HVO-a su hapsili bošnjačke žene, djecu i starce iz općine Prozor i zatočili ih u Podgrađu i u selima Lapsunj i Duge. (str. 58. Prlić i ostali, tom II)

Konstatirano je da su pripadnici HVO-a bošnjačko stanovništvo smješteno u Podgrađe, Lapsunj i Duge podvrgavali napadima, pljački, verbalnom i fizičkom nasilju, konkretno seksualnom nasilju. (str. 58. Prlić i ostali, tom II)

Vojnici HVO-a su krajem jula i u augustu 1993. hapsili žene, djecu i starce iz sela u okolini Prozora, konkretno iz Kovačevog Polja, i odvodili ih u Lapsunj, gdje je također konstatirano seksualno nasilje. (str. 63–65. Prlić i ostali, tom II)

Od 8. augusta 1993. žene, djeca i starije osobe porijeklom iz Prozora i okolnih sela, kao što su Lug i Skrobućani, koje su uhapsili pripadnici HVO-a, zadržani su u kućama u selu Duge, gdje su žene i djevojke ponižavane i seksualno zlostavljane. (str. 65–67. Prlić i ostali, tom II)

Iz Prozora je krajem augusta 1993. premješteno najmanje 2.500 osoba. (str. 68. Prlić i ostali, tom II)

Zaključeno je da su sredinom novembra i decembra 1993. muškarci Bošnjaci, zatočeni u Prozoru, prebačeni u Zatvor u Gabeli i na “Heliodrom”. (str. 71. Prlić i ostali, tom II)

Zaključeno je da su u ranim jutarnjim satima 14. septembra 1993. snage ABiH izvršile napad na Uzdol, da su borbe započele u školi u Ceru i da su ubistva mještana po kućama u uzdolskim zaseocima izvršena odmah poslije toga. (str. 220. Halilović)

Tokom napada je poginulo više vojnika ABiH i HVO-a. (str. 221. Halilović)

Utvrđeno je da su jedinice ABiH u Uzdolu lišile života civile koji nisu aktivno učestvovali u neprijateljstvima. (str. 274–275. Halilović)

Konstatirano je da je više žrtava ustrijeljeno iz apsolutne ili neposredne blizine, odnosno s leđa, da su ubijane u krevetima, ispred svojih kuća i da su meta napada bila djeca. (str. 275–276. Halilović)