Činjenice koje je Međunarodni sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) utvrdio za regiju Sarajeva i okoline pronađene su u presudama Stanislavu Galiću, Dragomiru Miloševiću, Radovanu Karadžiću, Ratku Mladiću, Božidaru Perišiću, Momčilu Krajišniku, Vojislavu Šešelju te Mići Stanišiću i Stojanu Župljaninu. Neki osvrti na dešavanja u Sarajevu na samom početku izbijanja ratnih dejstava pronađene su i u presudama iz predmeta Ćelebići, Rasim Delić, Sefer Halilović i Naser Orić.
Događaji koji su obrađeni u ovoj regiji datiraju od aprila 1992., kada je konstatovano da su u Sarajevu počele padati granate pa do samog kraja rata, a konkretno do augusta mjeseca 1995. kada presude obrađuju specifične slučajeve granatiranja. Žrtve su bili civili.
Pri izradi baze podataka, korišteni su nazivi opština, dijelova grada, ulica i drugi toponimi u obliku kako je to navedeno u presudama kojim su određene činjenice utvrđene. Radi izbjegavanja eventualnih nejasnoća koje mogu proizaći iz činjenice da su neke opštine imale istovjetan naziv bez obzira koje snage su ih kontrolisale, bilo bi cjelishodno sve te termine sagledati u svjetlu obrazloženja iz presuda na koje se utvrđene činjenice odnose, a s obzirom da su neke opštine koje su bile pod kontrolom VRS-a nastavile da koriste svoja ranija imena kao Novo Sarajevo ili Ilidža.
Reference na činjenična utvrđenja iz presuda prikazane su odgovarajućim rednim brojevima paragrafa iz tih presuda (koji su identični i u originalnim presudama na engleskom jeziku i u BHS prevodima tih presuda), kao i brojevima stranica iz BHS prevoda presuda (koje mogu, ali ne moraju odgovarati brojevima stranica u originalnoj verziji na engleskom jeziku).
Dijelovi Sarajeva obrađeni u ovom segmentu su dijelovi opština Stari Grad, Centar, Novo Sarajevo, Novi Grad, dio opštine Vogošća (odnosno dijelovi grada koji su se nalazili pod opsadom, kao i dijelovi opštine Ilidža (naselja Hrasnica, Sokolović-Kolonija i Butmir) koji su bili van obruča, a koji su kao i ostatak grada bili pod artiljerijskom paljbom.
U haškim presudama je utvrđeno više od 30 specifičnih slučajeva granatiranja sa položaja VRS-a oko Sarajeva koji su za posljedicu imali stradanje većeg broja civila i razaranje objekata, kao i slučajevi gađanja stambenih objekata modifikovanim aviobombama, te više od 30 specifičnih slučajeva snajperisanja u kojima je bilo stradalih putnika u sredstvima javnog prevoza, djece, građana koji su vršili radove oko svojih kuća ili išli po vodu, a na njih je, kako je utvrđeno, pucano sa objekata u naselju Grbavica, Jevrejskog groblja, Hrasnog Brda, Vraca, Nedžarića, pravoslavne crkve u naselju Dobrinja, Špicaste stijene i Baba stijene u Starom Gradu.
Činjenice o počinjenim zločinima koje je Sud Bosne i Hercegovine utvrdio na području Sarajeva i okoline pronađene su u presudama Momčilu Mandiću, Goranu i Zoranu Damjanoviću, Radetu Veselinoviću, Draganu Damjanoviću, Radoji Laleviću i Soniboju Škiljeviću, Veselinu Vlahoviću, Saši Baričaninu, Zoranu Dragičeviću, Branku Vlači, Goranu Sariću, Ramizu Avdoviću i Vintila lulainu Nicolaeu, Srpku Pustivuku, Slavku Saviću, Zaimu Laličiću, Dževadu Salčinu, Jovanu Tintoru, Samiru Kešmeru i Mirsadu Menziloviću, potom Fadilu Čoviću, Mirsadu Šabiću, Neziru Kaziću, Bećiru Hujiću, Halidu Čoviću i Nerminu Kalemberu. Šerifu Mešanoviću, zatim Edhemu Godinjaku, Medarisu Šariću i Mirku, Senadu Džananoviću i Edinu Gadži, Draganu Vikiću, Jusufu Pušini, Nerminu Uzunoviću i Mladenu Čovčiću, Malki Koromanu, Ranku Draškiću i Savi Manojloviću, te Miladinu Trifunoviću.
Reference su pronađene u prvostepenim presudama u predmetima gdje žalbena vijeća nisu mijenjala ranije konstatirana činjenična stanja, ali i u drugostepenim presudama kada je dolazilo do ukidanja ranije presude i određivanja novog suđenja.
Presude Jasminu Eroviću za zločin u naselju Alipašino Polje, te Senadu Gadži, Zaimu Laličiću i Sulji Hebibu za zločine u Hrasnici, nisu ušle u bazu, ne iz razloga što su oslobađajuće, već činjenice da ne sadrže detaljno obrazlaganje postojanja općih elemenata ratnog zločina, niti da su se inkriminirane radnje dogodile na opisan način.
Cilj ove baze nije navoditi sve osuđene i oslobođene osobe za zločine počinjene u ovoj regiji, za šta su sve ili nisu proglašeni krivim, već na jednom mjestu zabilježiti ubistva, ranjavanja, zatvaranja, silovanja, mučenja, napade, deportacije i druge zločine za koje su vijeća nesporno utvrdila da su desili tokom rata u Bosni i Hercegovini.
Period koji je predstavljen u ovom dijelu obuhvata početak aprila 1992., odnosno napad na školu na Vracama za koji nije konstatirano da se desio kao dio oružanog sukoba, do 1995. kada su konstatirana stradanja zatočenika iz Hadžića prilikom obavljanja radova i djelovanja zatvora u Kuli.
Žrtve u ovoj regiji su, prema 27 analiziranih presuda, civili bošnjačke, hrvatske i srpske nacionalnosti, te zarobljeni pripadnici Vojske Republike Srpske, Jugoslovenske narodne armije i Hrvatskog vijeća obrane.
U općinama Novo Sarajevo, Novi Grad, Centar, Ilidža i Hadžići su konstatirani zločini nad žrtvama bošnjačke, hrvatske i srpske nacionalnosti, s obzirom na to da ni Armija RBiH ni Vojska Republike Srpske tokom rata nisu kontrolirale puni obim ovih teritorijalnih jedinica.
Reference su označene brojem paragrafa i stranica. Skoro sve presude Suda Bosne i Hercegovine sadrže paragrafe koji su uz stranice naznačeni. Izuzetak su presude Momčilu Mandiću, Goranu i Zoranu Damjanoviću, Radetu Veselinoviću te Draganu Damjanoviću, s obzirom na činjenicu da su donesene u prvim godinama postojanja Suda BiH.
Za utvrđivanje činjenica o počinjenim zločinima u Sarajevskoj regiji je analizirana 26 pravosnažna presuda, od kojih je Kantonalni sud u Sarajevu donio 19, a dvije Okružni sud u Istočnom Sarajevu koje su potvrđene u drugostepenom postupku, te pet presuda Vrhovnog suda Federacije BiH koje su donesene nakon ukidanja ili preinačavanja prvostepenih presuda u činjeničnom dijelu. Sve presude su donesene od 2003. do polovine 2024. godine.
Presude u kojima vijeća nisu našla poveznicu između počinjenog djela i oružanog sukoba, niti da su se inkriminirane radnje iz činjeničnih opisa dogodile kako je to opisano, nisu ni ušle u sastav ove baze, a bilo je nekoliko takvih pravosnažnih presuda. Također, u nekim činjeničnim dijelovima prvostepenih presuda je Vijeće Vrhovnog suda Federacije utvrdilo da nisu ispunjeni osnovni elementi za postojanje krivičnog djela ratni zločin protiv civilnog stanovništva, posebno zastrašivanje stanovništva, pa ti dijelovi ili cijele presude ne ulaze u sastav ove baze.
Samo dio presuda je anonimiziran za mjesto i vrijeme počinjenja djela, ali smo na osnovu praćenja suđenja zaključili da su se zločini koje one opisuju desili na području naselja Grbavica i Trnova.
Neke od presuda Kantonalnog suda u Sarajevu, Vrhovnog suda Federacije i Okružnog suda u Istočnom Sarajevu pronađene su na stranici Visokog sudskog i tužilačkog vijeća (VSTV), te je numeracija stranica preuzeta na način kako je navedena u formatima presuda objavljenih na stranici VSTV-a.
Žrtve su, kako je utvrđeno ovim presudama, bili civili bošnjačke, srpske i hrvatske nacionalnosti, te zarobljeni pripadnici Armije RBiH i policije.
Cilj je na jednom mjestu predstaviti zločine koji su konstatirani pravosnažnim sudskim presudama, bez navođenja imena osuđenih ili oslobođenih, te su oni obuhvaćeni periodom od maja 1992. kada srpske vojne, paravojne i policijske snage, nakon preuzimanja vlasti u Hadžićima, napadaju civilno stanovništvo do 1994. kada se civili u naselju Grbavica odvode na prinudne radove na prvim linijama.
U općinama Novo Sarajevo, Novi Grad, Ilidža i Hadžići su konstatirani zločini nad žrtvama bošnjačke, hrvatske i srpske nacionalnosti, s obzirom na to da ni Armija RBiH ni Vojska Republike Srpske tokom rata nisu kontrolirale puni obim ovih teritorijalnih jedinica.
Reference su označene stranicama, s obzirom na to da presude kantonalnog, okružnog i Vrhovnog suda Federacije ne sadrže paragrafe.
